Kronik böbrek yetmezliği en son aşamaya gelmiş hastalarda diyet ve tıbbi tedavinin sonuç vermediğinde yaşam kurtarıcı bir tedavi yöntemidir. Diyalizle tedavinin amacı;
- Hastanın genel durumunu düzeltmek
- Hastanın normale yakın yaşama olasılığını arttırmak
- Hastanın transplastasyona hazırlanmasını sağlamaktır Diyaliz, kanda yüksek yoğunlukta bulunan bazı zararlı maddelerin yarı geçirgen bir zar aracılığıyla yaylma yoluyla, diyaliz sıvısına geçmesidir. Hemodiyaliz ve periton diyalizi olamak üzere iki tür diyaliz uygılası vardır.
Hemodiyaliz(HD)
Hemodiyalizde hastanın kanı , vücut dışında , yapay böbrek denen diyaliz makinasının içinde dolaştırılır. Makine, selazon denen yarı geçirgen bir maddeden yapılmış bir zarla ikiye ayrılmıştır. Zarın bir tarafında hastadan gelen kan diğer tarafında da özel bileşimli diyaliz sıvısı (diyazalat) bulunur. Hemodiyazliz tedavisi, hastanın böbrek fonksiyonları da değerlendirilerek haftada 2-3 kez ve her seferinde 4 -5 saat süre ile uygulanır.
Periton Diyaliz(PD)
Son dönem böbrek yetmezliğinde hemodiyalize arternatif diğer bir tedavi yöntemi, periton diyalizdir. Periton diyalizi uygulaması için hastanın karın boşluğuna bir tüp yerleştirilir. Özel olarak hazırlanmış ve çok temiz bir torbada bulunan diyaliz sıvıları bu tüp (diğer ismi ile periton kateteri) aracılığı ile hastanın karnına verilir. Oldukça küçük olduğu için kateterin varlığı hastayı rahatsız etmez.
Periton diyalizi esnasında hazırlanmış olan bu özel solüsyon karın boşluğunda 4 ila 6 saat arası bekletildikten sonra yeni ve temiz solüsyonla değiştirilir. Bu bekleme süresi boyunca hastanın kanında bulunan üre, kreatin gibi vücuttan atılması gereken maddeler ve vücutta biriken fazla sıvı solüsyona geçer. Bu solüsyonun karın baoluğu içine verilmesi ve tekrar geri alınması işlemi herhangi bir makine aracılığı ile değil yer çekimi kuvveti kullanılarak yapılır. Bu tip diyaliz işlemine sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD) denir.[1]
Diyaliz Hastalarında Tıbbi Beslenme Tedavisi
Diyaliz hastalarında tıbbi beslenme tedavisinin amaçları;
- Beslenmenin deüzeltilmesi veya korunması
- Yüksek potasyumlu ve sodyumlu diyetten sakınmak
- Renal osteodistrofiden korunmak için kalsiyum ve fosfor tüketimini kontrol altında tutmak
- Hastaların protein enerji malnutrisyonundan korumak
- Pulmoner ödemi, hipertansiyon ve kalp yetmezliğini önlemek
- Protein katabolizmasının en az düzeye indergenmesi
- sıvı elektrolit bozukluklarını arttırmadan hasta böbreğin yükünü hafifleterek bulantı, kusma, iştahsızlık, kaşıntı gibi üremik semptomları en az düzeye indirmek ve bu durumun korunmasıdır.
Diyalizde hangi besinleri tercih etmemeliyiz?
- Balık, deniz mahsulleri
- İçeriği bilinmeyen çörek, kek, kurabiye, pastalar,
- Tuz ve tuzlu yiyecekler,
- Zeytin, konserve, turşu, salamuralar,
- Şarküteri ürünleri (sucuk, salam, sosis, pastırma vb.), sakatatlar (karaciğer, beyin, böbrek, dalak, yürek, dalak, yürek, dil, işkembe vb.)
- Alkollü içecekler, hazır meşrubatlar, gazlı içecekler, soda,
- Boza, kahve, neskafe, kakao, çikolata
- Tahin, pekmez, tahin helvası,
- Kuruyemişler (ceviz, fındık, badem, çekirdek vb.), kurutulmuş meyveler
- Mısır, tarhana, bulgur,
- Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, kuru bakla, barbunya fasulyesi, mercimek),
- Bakla, patates, pancar, ıspanak, semizotu, maydanoz, kereviz, enginar, mantar, asma yaprağı, balkabağı, ısırgan otu, brokoli
- Muz, kavun, kivi, avakado
- İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar, et suyu tabletleri, kabartma tozu.
Diyalizde örnek beslenme programı(örnektir)
SABAH:
açık çay
1 yemek kaşığı lor peynir
1 yumurta beyazı
tereyağı
2 ince dilim beyaz ekmek
AKŞAM:
1 kase çorba (şehriye/un/pirinç)
2 yemek kaşığı sebze yemeği (bezelye, taze fasulye, karnabahar 2 yemek kaşığı, patlıcan, kabak 3 yemek kaşığı)
30 gr (1 köfte kadar) tavuk eti
2 ince dilim beyaz ekmek
^ Uludağ Üniversitesi ÇSH Anabilim Dalı Çocuk Nefroloji Bilim Dalı tarafından 01/05/2007 tarihinde hazırlanmış olan FR-HYE-04-423-04 nolu yayın