Crohn diyeti: Crohn hastalarında beslenme nasıl olmalıdır?

Crohn diyeti nedir?

Crohn hastalığı gastrointestinal sistemin ağızdan anüse kadar hemen her kısmını
etkileyebilen ve neden olduğu komplikasyonlarla yaşam kalitesini belirgin ölçüde bozan bir kronik inflamatuar barsak hastalığıdır.¹ Crohn’da hem hastalık hem de tedavi ile ilişkili nedenler nutrisyonel problemleri artırır. İBH hastalarında nutriyonel bozukluğun taranması önerilmektedir. hastalıklı bir gastrointestinal sistem besin emiliminde yetersiz kalır ve sonuçta büyüme/gelişme geriliği, yara iyileşmesinde gecikme gibi komplikasyonlar ortaya çıkar. İBH’da başlıca nutrisyonel bozukların nedenleri; malabsorbsiyon, malnütrisyon, yetersiz gıda alımı, vücut ağırlığı kaybı , bazal enerji istiyacını artması, çocuklarda gelişme geriliği ve hidrasyon durumundaki bozukluklar²

Crohn diyeti ile ilgili genel öneriler:

1. Yemeklerinizi az az, sık sık olacak şekilde tüketiniz.
2. Yemeklerinizi yavaş yiyiniz, iyi çiğneyiniz.
3. Kızartılmış, kavrulmuş yiyecekleri yemeyiniz.
4. Tüm yemeklerinizi fırında, haşlama, ızgara veya çiğden pişiriniz.
5. Çiğ sebze tüketmeyiniz.
6. Hazır meyve suları, alkol, süt tüketmeyiniz (süt laoktozsuz olabilir).
7. Kuru baklagilleri (kuru fasülye, nohut, barbunya), bulgur, yarma vb. tüketmeyiniz.
8. Zeytin, salamura ve yağlı bir besin olduğu için ve dış zarı hasara yol açabileceği için tüketilmemelidir.
9. Yağlı et suları, tam yağlı peynir, yağlı soslar, kaymak, krema, tahin, tahin helvası, mayonez, hazır soslar tüketmeyiniz.
10. Yemeklerde zeytin yağ + diğer bitkisel yağları eşit oranlarda karıştırarak kullanınız.
11. Tavuk suyu veya et suyu ile hazırlanmış çorba ve pilavları tüketmeyiniz.
12. Aşırı baharatlı, salçalı besinler, konserveler, salamuralar, sirke tüketiminden kaçınınız.
13. Kepek ve kepekli yiyecekler tüketmeyiniz.
14. Kuruyemiş ve kuru meyve tüketmeyiniz.
15. Yiyecek ve içeceklerinizin çok sıcak veya çok soğuk olmamasına dikkat ediniz.
16. Günde en az 1,5-2 litre kadar sıvı almaya özen gösteriniz.
17. Sigara kullanmayınız.

İshal olduğunuzda dikkat etmeniz gereken hususlar:

1. Sebzelerden özellikle iyi pişmiş taze fasülye, kabak, ıspanak, havuç, patatesi tercih ediniz.
2. Meyvelerden özellikle kabuksuz elma, şeftali, muzu tercih ediniz.
3. Çorbalardan özellikle yayla çorba veya patates ve havuç rendesiyle hazırlanmış pirinçli bir sebze çorbası tercih ediniz.
4. Sıvı alımını arttırınız. Taze sıkılmış elma suyu, havuç suyu, nar suyu, komposto şeklinde olabilir.
5. Şeker ve şekerli besinleri tüketmeden kaçınınız.
6. Aşırı yağlı besinler tüketmeyiniz.

HASTALIĞIN AKUT DÖNEMİNDEN SONRA DİKKAT EDİLECEKLER:

1. Bir besin günlüğü tutunuz. Bu günlüğe hastaneden çıktıktan sonra ilk kez tükettiğiniz besini, miktarını, sizde oluşan etkilerini kaydediniz. Bu deneyeceğiniz besin eğer bir sıvı ise ilk seferi için yarım çay bardağı, bir meyve ise ¼’ü, bir sebze yemeği ise 4 yemek kaşığı kadar miktar tüketilebilir. Bu ilk tüketim, ishal olmadığınız, ağrınızın ve kanamanızın olmadığı günlerde olmalı ve en az bir gün boyunca başka bir besin ilk kez denenmemelidir.
2. İshal olmadığınız günlerde diğer pişmiş sebzeleri deneyerek tüketebilirsiniz.
3. Bezelye, patlıcan, mısır tüketmeyiniz.
4. İshal olmadığınız günlerde diğer meyveleri önce komposto olarak deneyiniz. Eğer aşırı gaz, şişkinlik, ağrı, kanama veya ishale yol açmamışsa bir sonraki aşamada daha önce söz edildiği şekilde deneyerek çiğ olarak tüketebilirsiniz.
5. Kayısı, erik, kavun, karpuz ishal yapan ve şişkinliğe neden olan meyveler olduğu için tüketmeyiniz.
6. Kanamalar nedeniyle demir eksikliği anemisi gelişebilir. Bu nedenle haftada en az 3-4 kez yağsız dana veya sığır eti, diğer günler derisiz tavuk veya hindi tüketiniz. Yağlı balıklar, inflamasyonu azaltıcı etkisinden dolayı haftada en az 1-2 kez tüketilmelidir. Ancak kanamanızın olduğu günlerde yağlı balık tüketmeyiniz.
7. Haftada 1-2 gün haşlanmış yumurta tüketiniz.
8. Kalsiyum gereksiniminizin karşılanması için günde en az 2 kibrit kutusu kadar az yağlı peynir ve en az 2 su bardağı yağsız yoğurt tüketiniz.
9. Süzme bal, reçel veya pekmezi günde 4 tatlı kaşığını geçmeyecek şekilde tüketebilirsiniz.
10. Evde yapılmış az yağlı yufka börekleri ve sade kekleri tüketebilirsiniz.
11.  Açık çay içebilirsiniz. Sinameki (laksatif- ishal yapıcı) , kuşburnu ve böğürtlen dışındaki bitki çaylarını içebilirsiniz.
12. Beyaz ekmek tüketiniz.
13.  Kurubaklagilleri haşlandıktan sonra dış zarlarını soyarak ayırarak pişirdikten sonra, önce 4 yemek kaşığı kadar tüketerek deneyiniz.
14. LAKTOZSUZ SÜT ve bu sütle yapılan tatlılar tüketilebilir.
15. Kefir ve probiyotik yoğurt (Danone Active, Nestle LC!) tüketilebilir.

KAYNAKLAR:

1. Louis E,Collard A,Oger AF,et al. Behaviour of Crohn’s disease according to the
   Vienna classification; changing pattern over the course of the disease. Gut
   2001;49:777-82
2. Ünal h., Fırat d. Inflamatuvar Bağırsak Hastalıklarında Nutrisyon. Güncel Gastroenteroloji